392,3 KM P => Dęblin, most kolejowy nad zwężonym do 300 metrów korytem. Zaraz za mostem podziwiamy potężne masywy Twierdzy Dęblin, zajmowanej obecnie przez jednostkę saperską.
393,4 KM P => Dęblin, most drogi 48 Tomaszów Mazowiecki – Kock.
393,7 KM P => Wodowskaz Dęblin o rzędnej zero 109,15 m n.p.m. W rzece pojawia się archipelag wysp i łach piaszczystych. Wał na prawym brzegu odciął duże wiślisko o nazwie Odnoga. Od Dęblina do Płocka przebiega oso (obszar specjalnej ochrony) ptaków w ramach strefy NATURA 2000 „Dolina Środkowej Wisły”.
397 KM P => Stężyca, duża wieś gminna, malowniczo położona nad Odnogą, odgrodzona wałem od współczesnego przebiegu koryta rzecznego. Dawny gród obronny i miasto lokowane przed 1386r., w którym w XVI w. obradował sejmik ziemski i sąd grodzki przy starostwie. W okresie intensywnego rozwoju handlu zbożem z Gdańskiem (XVI-XVIII w.) funkcjonowała tu duża przystań, gdzie ładowano zboże na statki wiślane (szkuty, komięgi i galary). Statki te wykonywali również miejscowi szkutnicy. Nad wiśliskiem stoi kościół św. Marcina z 1434 r.
399,5 KM L => Łoje, ujście starorzecza spod Sieciechowa. Ten wczesnośredniowieczny gród książęcy, zlokalizowany przy przeprawie przez Wisłę, ochraniał przez wiele lat Małopolskę przed najazdami Litwinów, Jaćwingów i Tatarów. Mieściło się tu od początku XIII w. Opactwo Benedyktynów, a w poł. XIV w. powstał jeden z zamków króla Kazimierza Wielkiego. Przygrodowa osada targowa na szlaku handlowym z Małopolski na Mazowsze uzyskała prawa miejskie przed 1386 r. Przemieszczenie się koryta Wisły na wschód w poł. XIV w. doprowadziło do upadku Sieciechowa. Pod względem administracyjnym i handlowym na rzecz Stężycy. Dziś w tej małej wsi gminnej mieszka zaledwie 500 osób. Rozebrany do cna zamek nie istnieje nawet jako ruina, a z bogatych zabudowań rozwiązanego w 1819 r. opactwa pozostał wyremontowany po wojnie barokowy kościół Wniebowzięcia NMP z 1767 r. (we wsi Opactwo obok Sieciechowa).
Wysokie wały odcinają szerokie koryto Wisły od jej rozległej doliny. Wyspy i piaszczyste ławice zasiedlają różnorodne gatunki ptactwa. Chętni do biwakowania na dziko znajdą tutaj szereg ładnych miejsc. Czeka nas atrakcyjne lawirowanie pomiędzy setką łach, a ponieważ przebieg nurtu nie jest nachalnie oznakowany, wielokrotnie spotkamy przyjazny odgłos „szu, szu, szu” spod dna kajaka czy łodzi. Przestrzegam jednak przed wychodzeniem do wody bez sprawdzenia gruntu w celu przepchnięcia „pojazdu”, gdyż pod nami znajdują się ruchome piaski rzeczne, w które można zapaść się niebezpiecznie.
403 KM P => Prażmów, koniec łachy Odnoga
408 KM P => Piotrowice, koryto Wisły szerokie do 1 km. Pojawiają się odległe kominy elektrowni Kozienice, których widok będzie nam jeszcze długo towarzyszył.
411 KM L => Kępa Wólczyńska. Stąd prowadzi najkrótsza droga do Kozienic.
413,5 KM P => Wróble-Wargocin. Nurt podchodzi pod sam brzeg, nad którym spiętrza się wał. Kościół należy do ostatnich zabudowań tej długiej wsi.
417 KM L => Piotrkowice, pierwsza wieś na Kępie Bielańskiej, powstałej pomiędzy ujściowym odcinkiem rzeki Zagożdżonki a Wisłą. Zabudowa wsi podchodzi pod sam wał blisko brzegu na wysokość wyspy w nurcie (sklep spożywczy). Wał biegnie tędy na odcinku około 1 km wzdłuż umocnionego brzegu z licznymi, krótkimi ostrogami. Dalej leżą Kuźmy i Holendry. Ta ostania nazwa wskazuje na osadnictwo przybyszów z Niderlandów, znających się na uprawie ziemi na terenach zalewowych.
419 KM L => Tamy i opaski spychają nurt na prawy brzeg, chociaż rzeka zakręca w lewo. Znajdujemy się na początku całkowicie uregulowanego odcinka Wisły o gwałtownie zwężonym do szerokości 200 metrów korycie, co zwiększyło jego głębokość i szybkość prądu. Roboty te wykonano w celu zapewnienia stałych dostaw wody chłodniczej do elektrowni „Kozienice”, nawet w przypadku niskich stanów Wisły.
422 KM P => Przewóz Maciejowicki, położony 3 km od historycznych Maciejowic, znanych z ostatniej bitwy o wolność Polski w 1794 r. Tadeusza Kościuszki. Przez wiele lat funkcjonował w tym miejscu przewóz łodzią do Kępy Bielańskiej, znany z nieszczęśliwego wypadku na początku lat osiemdziesiątych (przy wale znajduje się tablica pamiątkowa).
424,7 KM L => Ujście Zagożdżonki (okresowy szlak kajakowy), płynącej przez Pionki i Kozienice. Można wpłynąć pod prąd do mostu i jazu 600 m, gdzie wyjdziemy dogodnie po zaopatrzenie w sklepach wsi Świerże Górne. Kozienice były wsią puszczańską, która dała nazwę Puszczy Kozienickiej. W tych okolicach wykonano na wiosnę 1410 r. elementy mostu pływającego, które w postaci tratew zostały spławione pod Czerwińsk i zmontowane w ciągu jednego dnia w celu przeprawy wojsk króla Władysława Jagiełły na prawy brzeg Wisły.
425 KM L => Świerże Górne, przewóz promowy do Antonówki (Rybakówki), skąd biegnie droga do Maciejowic. Dobre miejsce lądowania i wodowania, połączone z głównymi drogami na obu brzegach rzeki.
426 KM L => Potężne gmachu i kominy elektrowni „Kozienice” o zainstalowanej mocy 2820 MW. Przed ujęciem wody koryto Wisły zostało zwężone budowlami regulacyjnymi do niecałych 200 m, a nurt zepchnięty pod lewy brzeg, gdzie prąd wody biegnący wzdłuż betonowego nabrzeża znacznie przyspiesza. Za wystającym cyplem znajduje się port elektrowni z ujęciem wody chłodniczej, a w następnym basenie jej zrzut razem z oczyszczalnią ścieków.
428,5 KM L => Wilczkowice Górne, położone na wysokiej skarpie brzegowej, przystań RZGW.
429 KM P => Ujście Okrzejki (okresowy szlak kajakowy), płynącej swoim dawnym korytem przez Maciejowice i zasilonej w dolnym biegu wodami Przerytki. Długość jej koryta od rozgałęzienia pod Oronnem wynosi 17 km. Okrzejka płynie w końcowym odcinku przez obszar Lądu, który swoją stabilizację warunków wodnych zawdzięcza budowie elektrowni Kozienice. Konieczność dostarczania przez cały rok dużej ilości wody chłodniczej dla tego energetycznego giganta spowodowała budowę w latach 1963-1966 wysokiego na 8 m wału przeciwpowodziowego, który przemienił w stały ląd, archipelag wysp i wysepek (niektórych zamieszkałych). Teren tej nowej „Doliny Maciejowickiej” powstał więc na zasadzie holenderskich polderów i podczas wysokich stanów wody w Wiśle znajduje się poniżej jej poziomu w korycie rzeki. Charakteryzuje się bogatym osadnictwem, przyciągniętym doskonałymi warunkami uprawowymi na glebach osadowych oraz skomplikowanymi stosunkami wód zewnętrznych. Oprócz wspomnianej Okrzejki główną rzeką jest Pytlocha, zwana w ujściowym odcinku Bączychą, która powstaje koło wsi Oronne z wód Okrzejki jako jej prawe, znacznie bardziej uwodnione od cieku macierzystego odgałęzienie. Obie odnogi łączy Łacha, która pod Kraskami tworzy spore wiślisko – długie na 2 km, szerokie do 150 m, głębokie do 2 m – odgrodzone od Wisły potężnym wałem przeciwpowodziowym.
431,2 KM L => Kłoda ujście Radomki (całoroczny szlak kajakowy). Tereny leżące poniżej na lewym brzegu Wisły tworzą obszar zalewowy z różnej wielkości wiśliskami, bagnami i łąkami oraz kępami lasów łęgowych.
432,5 KM P => Kraski, za wałem rozlewisko wspomnianej wyżej Łachy. Duża wyspa dzieląca nurt jest wykorzystywana w okresie niższych stanów wody do wypasów bydła domowego. Koryto Wisły osiąga w tym miejscu szerokość 1200 m.
437 KM L => Ostrów, wznowienie obwałowania lewego brzegu.
439,6 KM L => Latków, przeprawa czołgowa do wsi Ostrów (prawobrzeżnej). Obecnie czynny okresowy prom samochodowy. Lewy brzeg umocniony kamienną opaską, za nią ujście długiego wiśliska; w korycie początek archipelagu wysp.
441 KM P => wspólne ujście dwóch rzek: Bączychy i Promnika, ukryte za dużą wyspą.
444 KM P => Tarnów, droga nr 801 Warszawa – Dęblin, za nią znajduje się rozległy kompleks Lasów Maciejowickich. Biegnący tymi lasami czerwony szlak pieszy łączy Maciejowice przez Kopiec Kościuszki z Wilgą. Na skarpie przy drodze znajduje się pomnik upamiętniający miejsce sforsowania Wisły przez sowieckie wojska 1 sierpnia 1944 r. W trakcie trzytygodniowych, krwawych walk, w których brały udział także jednostki 1 Armii Wojska Polskiego (Studzianki Pancerne), utworzono tzw. przyczółek warecko-magnuszewski.
446 KM P => Skurcza, wieś przy drodze nr 801 Dęblin Warszawa, kilkaset metrów od brzegu w zalesionej okolicy. Początek wielkiego, leśnego osiedla letniskowego warszawiaków, niezwykle modnego pod koniec XX w. W korycie Wisły napotykamy taką liczbę zarośniętych wysoką roślinnością, drzewiastą i krzewiastą różnych wysp, wysepek, kęp, że w perspektywie nie widać pomiędzy nimi wolnego przejścia.
450,5 KM P => Kępa Gruszczyńska, skrywająca ujściowy odcinek rzeki Wilgi, dopływającej w to miejsce sztucznie przekopanym kanałem od wsi gminnej Wilga do wsi Holendry.
454,5 KM P => Ujście Wilgi (okresowy szlak kajakowy); koniec Kępy Gruszczyńskiej.
455 KM L => Mniszew, Skansen Militarny 1 Armii Wojska Polskiego. Przed nami wyraźne zwężenie koryta Wisły.
457 km L => Ujście Pilicy. Wisła ulega niemal dwukrotnemu poszerzeniu, by ponownie zwężyć się przy dwóch dużych wyspach przy prawym brzegu pod Szymanowicami. Za wałem znajduje się starorzecze Wilgi.
461 km P => Gusin wieś sadowników (tak jak cała okolica) położona przy drodze przechodzącej do samego wału, który biegnie tuż nad brzegiem Wisły. Na horyzoncie pojawia się sylwetka zamku w Czersku.
463,5 km L => Potycz dawne ujście Pilicy, obecnie rozległe starorzecze przecięte w dwóch miejscach wałem. Ładne miejsce biwakowe, brzeg wysoki, umocniony, w korycie wyspy.
468 km L => Brzumin przeprawa czołgowa przez Wisłę do wsi Sobienie – Jeziory na prawym brzegu. Doskonałe miejsce lądowania i wodowania, dziki biwak, rozległe piaszczyste plaże przy ostrodze. Od ruin zamku czerskiego dzieli nas tylko 4 km.
Czersk. – obecnie wieś o 400 mieszkańcach – był znamienitym grodem średniowiecznego Mazowsza już od XI w., kasztelanią i siedzibą archidiakonatu w poł XIII w. Od 1240 r. siedziba książąt mazowieckich i stolica księstwa czerskiego. Rozwijająca się osada handlowa uzyskała prawa miejskie przed 1350 r. Przeniesienie rezydencji książęcej w 1413 r do Warszawy oraz odsunięcie się koryta Wisły zahamowały rozwój Czerska, który nadal pozostał stolicą ziemi czerskiej i powiatu do rozbiorów.
469,5km L => Kępa Radwankowska wyspa o długości blisko 5 km oddzielona od stałego lądu długą łachą od której uchodzi rzeczka Czarna, płynąca od południa pod zamkiem w Czersku. Wody Wisły w dawnych wiekach obmywały skarpę zamkową, dzisiaj właściwe koryto jest oddalone od zamku, a starorzeczem o nazwie Jezioro czerskie płynie
475,5 KM L => Startujemy z przeprawy czołgowej na drodze nr 680 po stronie Góry Kalwarii
476 KM => Most drogowy – droga nr 50 (jedyna prawdziwa obwodnica Warszawy)
476,5 KM L =>Ujście Cedronu
477,5 KM => Most kolejowy na linii Skierniewice – Pilawa
Nurt zaczyna być wytyczany bojami, bakenami i pławami, te zielone wyznaczają lewy skraj szlaku żeglownego, a czerwone – skraj prawy. W korycie napotykamy na pierwsze z ptasich rezerwatów przyrody „Łachy Brzeskie”.
484 KM P => Nadbrzeż, wieś przy wale. Koryto Wisły ulega przejściowemu zwężeniu budowlami regulacyjnymi do 200–300m. Pojawiają się liczne ławice piaszczyste.
486,5 KM => Dębówka, kolejna przeprawa czołgowa do Nadbrzeża, przerwany ciąg drogi nr 734
487,5 KM L => Gassy, przeprawa czołgowa w przerwanym ciągu drogi nr 712 do Karczewa
Obecnie kursuje tutaj prom samochodowy przez Wisłę. Składany most saperski jest do dzisiaj magazynowany na terenie Karczewa. Do sklepu 500 m. Przy drodze znajduje się tablica upamiętniająca obronę przeprawy we wrześniu 1939r. Niżej w korycie Wisły znajduje się wielka wyspa – Zieleniec – należąca do ptasiego rezerwatu przyrody o nazwie ”Wyspy Świderskie”
490 KM P => Ujście Świdra. Na okolicznych wydmach znaleziono wielokrotnie zasiedlane obozowisko otwarte łowców reniferów sprzed 10 tys. Lat (późny paleolit) oraz rybaków i myśliwych sprzed 8 tys. lat (mezolit). Zbiory znajdują się w Muzeum Archeologicznym w Warszawie.
492,2 KM L => Wieś Ciszyca i wielka piaszczysta plaża. W tym miejscu do 1939 roku był most na Wiśle. Obecnie można znaleźć pozostałości po przyczółkach mostowych. Jest to przerwany ciąg drogi 721 Piaseczno – Józefów – Wiązowna.
493,7 KM L => Ujście Jeziorki . Ujście sztucznie przekopane i mocno obwałowane. Rzeka płynie przez Piaseczno i Konstancin – Jeziorną, a jej naturalną częścią jest obecnie Wilanówka.
495 KM P => Józefów Nowa Wieś, starorzecze Wisły z Jeziorem Łacha. Razem z wyspami objęte jest od 1998 r. ochroną ptasich lęgów w ramach rezerwatu przyrody jako „Wyspy Zawadowskie”. Na lewym brzegu Wisły od początku Wilanówki, skąpo zasilanej wodami Jeziorki, rozłożyły się same starożytne Kępy: Oborska, Okrzewska, Falenicka, Zawadowska i Latoszkowa. Dzisiaj zajmują całkowicie ustabilizowany ląd, którym poprowadzono bocznicę kolejową do elektrociepłowni „Siekierki”. Koryto Wisły poszerza się do 1 km.
498 KM L => Kępa Zawadowska, wysypisko popiołów z elektrociepłowni
Przekroczyliśmy granice Warszawy.
500,6 KM P => Miedzeszyn. Popularna plaża naturystów. Nieco w głębi lądu zabudowania radiostacji. Początek Wału Miedzeszyńskiego. Koryto Wisły jest stabilizowane ostrogami, prawy brzeg umocniony, szerokość systematycznie maleje do 200 m. Chodzi o ciągłą dostawę wody do chłodzenia generatorów elektrociepłowni.
503,3 KML => Wodowskaz „Warszawa – Nadwilanówka” obserwuje od 1967 r. stany wody
504,5 KM L => Ujęcie wody dla elektrociepłowni „Siekierki”
504,7 KM L => Ujście Wilanówki (okresowy szlak kajakowy razem z Potokiem Służewieckim)
Koryto Wilanówki jest przerzucone przez koryto ujęcia wodnego, a płynąca nim woda przepompowywana jest do Wisły. W tym węzłowym miejscu łatwo jest spływ zakończyć, ale niezmiernie trudno przedostać się na Wisłę. Tym niemniej przepłynięcie Jeziorka Wilanowskiego pod pałacem w Wilanowie daje dużą satysfakcję.
505,3 KM => „Druty siekierkowskie”, czyli linia wysokiego napięcia, przechodzą przez Wisłę na znacznej wysokości
506,7 KM P => Warszawa Las, przystań wodna Warszawskiego Klubu Wodniaków PTTK
506,9 KM P => Położona 200 m dalej następna przystań o ładnej i krótkiej nazwie „Sum” należy do Polskiego Związku Wędkarskiego. Naprzeciwko na Siekierkach pracuje duży port kruszywa czerpanego z dna rzeki.
507,2 KM P => Most Siekierkowski, wybudowany w 2002r. Most jest bardzo nowoczesny, nie posiada żadnych podpór w nurcie rzeki; jezdnia wisi na linach zaczepionych do dwóch wysokich pylonów o kształcie litery H. Możemy wylądować na prawym brzegu za mostem przy ujściu Kanału Nowa Ulga, opływającego od wschodu osiedle Gocław. Na chodnik mostu wychodzimy po wygodnych schodach i oglądamy panoramę Warszawy. Kilkaset metrów za mostem mijamy dwa infiltracyjne ujęcia wodne o nazwie „Bartek I i II” usytuowane na prawym brzegu rzeki.
508,2 KM P => Osiedle Gocław.
509,7 KM L => Basen osadnika stacji pomp, przygotowującego wodę z Wisły dla filtrów przy ul. Lindleya na Ochocie i centralnego wodociągu lewobrzeżnej Warszawy
510 KM => „Gruba Kaśka”. Widoczne z daleka położone w nurcie rzeki infiltracyjne ujęcie wody dla prawobrzeżnych wodociągów warszawskich. Stojący obok „Chudy Wojtek III” jest pływającym urządzeniem do utrzymywania warstwy filtracyjnej w postaci pogłębiarki z refulerem, wybierający piasek z dna rzeki i osadzający go na prawym brzegu Wisły.
510,6 KM => Most Łazienkowski. Zbudowany w 1974 r. jako chwała epoki Gierka, imienia Generała Zygmunta Beringa (pomnik generała stoi wstydliwie ukryty pomiędzy ślimakami na stronie praskiej).
511 KM L => Koniec długiego Cypla Czerniakowskiego. Przez bramę przeciwpowodziową wpływamy do kanału dawnego Portu Czerniakowskiego (należy skręcić w lewo przed umieszczonym w wodzie Pomnikiem Sapera). Obecnie port został wyremontowany i posiada pomosty pływające przystosowane do cumowania niedużych jachtów, łodzi tradycyjnych (lajtaki, baty, galary). Obecnie przy „Płycie Desantu” znajduje się pawilon wypożyczalni kajaków „Kajaki Warszawskie”, – operator kajaków w programie m.st. Warszawy „Pedałuj i Płyń”, oraz dwie klubo-kawiarnie: „Pomost 511” i „Cud nad Wisłą”. Na plaży przycumowany jest jeden z trzech pomostów dla kajaków i łodzi tradycyjnych. Jest to pierwsza stacja dla Kajaków Warszawskich
511,9 km => Most J.Poniatowskiego. Najładniejszy, zabytkowy most Warszawy z wieżyczkami i secesyjnym zdobnictwem, zbudowany przed I wojną światową.
Pomost 512 km
Stoi przy najbardziej znanej plaży miejskiej – „Poniatówka”. Przy pomoście znajduje się druga stacja Kajaków Warszawskich.
Źródło: Wisła 1047 tajemnic; Marek Kamiński